روانشناسی روزانه

یک سوم از کل زندگی انسان را خواب تشکیل می دهد.

با این که عملکرد دقیق خواب هنوز هم مشخص نیست، اما شکی نیست که برای زنده ماندن ضروری است.

زیرا بی خوابی طولانی مدت باعث آسیب های شدید فیزیکی می شود که از دست دادن قدرت شناختی و در نهایت مرگ را نیز به دنبال دارد.

تعریف خواب چیست 

در پاسخ به سوال تعریف خواب چیست باید بگوییم که:

خواب فرآیند بازیابی قوای جسمانی و روانی ما برای به دست آوردن هوشیاری در سطح بالا است

خواب برای عملکرد بخش های مختلف مغز ضروری است – از جمله نحوه ارتباط سلول های عصبی (نورون ها) با یکدیگر.

در واقع مغز و بدن شما در طول زمانی که خواب هستید هنوز فعال هستند.

بررسی های اخیر نشان داده اند که خوابیدن نقش بسیار اساسی و مهمی را در دفع سمومی ایفا می کند که در زمان بیداری در مغزتان ایجاد می شوند

اختلالات خواب از نظر بالینی بسیار اهمیت دارند زیرا می توانند نشان دهنده انواع بیماری روانی باشند.

از دید روانشناسی خواب یعنی چه؟

خواب حالتی است که در آن هوشیاری نسبت به محرک های محیطی کاهش پیدا می کند.

خواب یک حالتی مانند کما، خواب زمستانی و مرگ است که به سرعت بازیابی می شود و نیاز مبرم همه موجود زنده است.

حالات مختلف خواب کدامند؟

قبلا در مقاله ای در سایت ویکی روان به بررسی انواع خواب پرداختیم، پیشنهاد می کنیم حتما آن مطلب را مطالعه کنید.

مانند دیگر انواع پستانداران، خواب انسان نیز ۲ حالت دارد:

• حرکت سریع چشمی REM
• بدون حرکت سریع چشمی NREM

هر دو این حالات، هنگامی که با نوار مغزی ( الکتروانسفالوگرام یا EEG ) ارزیابی شوند، دارای ویژگی های خاصی هستند.

الکتروانسفالوگرام می تواند فعالیت های مغز و ضربان های الکتریکی درون مغز را در طول بیداری و خواب ارزیابی کند.

اما حرکت سریع چشمی و بدون حرکت سریع چشمی از نظر ویژگی های فیزیکی متفاوت هستند.

مثلا در طول خواب با حرکت سریع چشمی فعالیت مکرر حرکات چشم اتفاق می افتد، در طول REM نوار مغزی الگوهایی نظیر زمان بیداری فرد را نشان می دهد.

بنابراین این حالت تناقضی وجود دارد که در نوار مغزی به نظر می رسد که فرد بیدار است، اما در حقیقت در خواب عمیق به سر می برد.

در طول حالت خواب بدون حرکت سریع چشمی فعالیت نوار مغز کاهش پیدا می کند.

این حالت خواب Orthodox نیز نامیده می شود در این حالت مغز به نظر آرام می رسد.

مراحل خواب چیست

خوابیدن به مراحل مختلفی دسته بندی می شود.

هر یک از این مراحل تقریبا متمایز از دیگری هستند و به طور شفاف توضیح میدهند که خواب چیست

این سیکل ها هر شبی که فرد خواب است، چندین مرتبه تکرار می شوند.

برای بررسی مراحل و فواصل این مراحل، سه پارامتر در نظر گرفته می شود:

• EEG : ضبط فعالیت های الکتریکی مغز
• الکترواکولوگرام یا EOG : این دستگاه حرکات چشم را ثبت می کند
• الکترومیوگرافی یا EMG : این دستگاه تنش عضلات و حرکات فرد را در خواب ضبط می کند. این حالات از قسمت زیر چانه ثبت می شوند

هنگامی که فردی بیدار است، ولتاژ فعالیت های سریع کم است و الگو ها در EEG فعال هستند.

حرکات چشم در جریان هستند و با وجود چشم بسته، باز هم این اتفاق می افتد.

EMG تنش زیاد عضلات را نشان می دهد و EGG فعالیت های آلفا را نشان می دهد.

۴ مرحله خواب کدامند؟

هنگامی که فرد خواب است، ۴ مرحله در آن وجود دارد.

مرحله اول خواب حالت NREM است. در این زمان فعالیت های آلفا دیگر وجود ندارند.

الگوی تغییرات کاهش ولتاژ با الگوی فراوانی EEG ترکیب شده و فعالیت های تتا همراه با امواج تیز EEG وجود دارند.

حرکات چشم کاهش پیدا کرده و تنش ماهیچه ها نیز کم تر می شوند.

در مرحله ی اول فرد از اتفاقات اطرافش آگاهی دارد و ممکن است به راحتی برانگیخته شود

ممکن است عضلات بطور ناگهانی منقبض شده و یا احساس خواب و رویا کند.

مرحله ی اول تنها چند دقیقه پیش از مرحله ۲ به طول می انجامد.

در این مرحله EEG پیچیدگی خواب را نشان می دهد.

این پیچیدگی ها، امواج منفی شدید همراه با امواج مثبت آرامی را نشان می دهند.

این مرحله همچنین NREM نیز است و آغاز خواب محسوب می شود.

مرحله ی ۲ مرحله ی ۳ و ۴ را نیز به دنبال دارد.

EEG امواج آرامی را نشان می دهد. مراحل ۳ و ۴ نیز  امواج خواب آرام، خواب دلتا و خواب عمیق نیز نامیده می شوند.

برانگیخته شدن در این مرحله دشوار است. حرکات چشم از مرحله ی ۲ تا ۴ در حال کاهش هستند.

EMG نیز کاهش تنش عضلات را نشان می دهد.

پس از مراحل ۱ تا ۴ ، خواب بدون حرکت سریع چشمی  تبدیل به خواب با حرکت سریع چشمی می شود.

در طول خواب حرکت سریع چشمی نوار مغز یا همان EEG مانند مرحله ی ۱ خواب بدون حرکت سریع چشمی به نظر می رسد.

در این مرحله امواج تتا و از بین رفتن تنش عضلات دیده می شوند.

چشم ها دارای حرکاتی سریع هستند و ممکن است حرکات پیچشی داشته باشند

فهم کامل مراحل گفته شده برای پاسخ به پرسش خواب چیست کمک زیادی میکنند.

برای اینکه پی ببرید چقدر خواب مفید داشته اید می توانید تست سنجش کیفیت خواب را در سایت ویکی روان انجام دهید.

انسان چند ساعت باید بخوابد؟

قبلا در مطلبی در سایت ویکی روان به اهمیت خواب در سنین مختلف پرداخته ایم.

اما نیاز شما به خواب در سنین مختلف تغییر پیدا می کند اما در یک سن خاص نیز از فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد.

ساعات مشخصی برای خواب یک فرد وجود ندارد

بچه ها در ابتدای تولد به ۱۶ الی ۱۸ ساعت خواب در روز نیاز دارند که باعث رشد و بزرگ شدن شان (به ویژه رشد مغز) می شود.

کودکان مدرسه ای و نوجوانان حدودا به ۹ و نیم ساعت خواب در شب نیاز دارند.

اغلب بزرگسالان ۷ الی ۹ ساعت در شب باید بخوابند

اما پس از ۶۰ سالگی خواب شب کوتاه تر، سبک تر و متقاطع می شود.

افراد سالمند معمولا برای خواب راحت به دارو نیاز پیدا می کنند.

بطور کلی، مردم به دلیل فعالیت های روزانه زیاد، کم تر می خوابند.

خواب به خواب رفتن یعنی چه؟

عبارت خواب به خواب رفتن یک اصطلاح قدیمی در زبان فارسی است.

یادتان باشد مردن، نوعی خوابیدن است اما خواب دائمی. با این تعبیر همه ما با خوابیدن هر روز میمیریم اما عده زیادی از خواب بیدار می شوند و عده ای هم دیگر بیدار نمی شوند و می میرند.

به کسی در ادامه خوابیدن دیگر بیدار نمی شود (در واقع می میرد) می گویند خواب به خواب رفته است.

پس خواب به خواب رفتن برای کسی به کار می روند که می خوابد و دیگر از خواب بلند نمی شود.

نکاتی درباره خواب شبانه بهتر

خواب کافی برای سلامتی مفید است و اهمیت خواب شبانه بر کسی پوشیده نیست.

برای استفاده حداکثری از تمام فواید خواب در این جا چند نکته که باعث بهبود خواب تان می شوند را به شما خواهیم گفت:

• برنامه ریزی کنید. هر روز در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید.
• خواب زیاد برای سلامتی شما مضر است.
• هر روز ۲۰ الی ۳۰ دقیقه ورزش کنید، اما از چند ساعت قبل از خواب این کار را نکنید. این یکی از راه های درمان بی خوابی در شب است.
• در ساعات پایانی روز کافئین و نیکوتین مصرف نکنید.
• قبل از خواب رلکس کنید. دوش آب گرم بگیرید، مطالعه کنید و یا هر کار دیگری که باعث آرامش شما می شود.
• اتاق را برای خواب حاضر کنید. از قرار گرفتن در نور زیاد و یا سر و صدا خودداری کنید. دمای اتاق را تنظیم کرده و پیش از خواب تلویزیون تماشا نکنید.
• در زمان بیداری در اتاق خواب تان دراز نکشید. اگر خوابتان نمی گیرد کار دیگری انجام دهید. مثلا مطالعه کنید و به موسیقی گوش دهید و … تا خسته شوید و به خواب بروید.
• یکبار دیگر این مطلب را خوب بخوانید تا به خوبی متوجه شوید خواب چیست و اهمیت آن را بشناسید.
• اگر مشکل خواب دارید و یا در طول روز خسته هستید به پزشک یا روانشناس مراجعه کنید. اکثر مشکلات و اختلالات خواب را می توان به راحتی درمان کرد. عوارض کم خوابی تاثیر زیادی بر جسمتان می گذارد
• بی خوابی یکی از نشانه های استرس است، می توانید با استفاده از راه های درمان استرس خواب بهتری داشته باشید.

مرجع مقاله : تعریف خواب چیست